Een tuin vol bijen en vlinders, deel 1: de bij

Wanneer we aan bijen denken, denken we vaak aan de lekkere zoete honing in onze thee. Of het zoemende geluid waarmee ze de tuin vullen tijdens de zomermaanden. Het zou zomaar eens kunnen dat we binnen enkele jaren niet meer van al hun lekkers kunnen genieten want de bij is ernstig bedreigd. Maar don't worry & bee happy, want dankzij onze tips creëer jij een bijenvriendelijke tuin!

🐝 Helft Nederlandse bijen met uitsterven bedreigd

In Vlaanderen vliegen er zo’n 350 soorten bijen rond. Dit klinkt alsof er nog meer dan genoeg zijn, maar daar vergissen we ons lelijk in. In Nederland zou meer dan de helft van de bijen met uitsterven bedreigd zijn. Deze cijfers zijn verbijsterend. Cijfers voor Vlaanderen zijn nog niet gekend maar Natuurpunt voorspelt dat de Belgische bijen er nog erger aan toe zijn dan die van onze noorderburen. Dat belooft dus niet veel goeds voor de toekomst als we niet onmiddellijk ingrijpen.

Hoe komt het dat de bijenpopulatie zo bedreigd wordt? Het alsmaar toenemend gebruik van  schadelijke pesticiden, maar ook het gebruik van kunstmest in de landbouw zorgt ervoor dat de bijen het hard te verduren krijgen. Ook de klimaatverandering bemoeilijkt de situatie. Door de opwarming van de aarde verandert de bloeitijd van de planten en moeten de bijen hun territorium verleggen. Vooral hommels zijn hier het slachtoffer van. Het is dus belangrijk dat we onze tuinen opnieuw bijenvriendelijk maken.

🐝 Bijzondere bijen

Bijen doen veel meer dan ons voorzien van een zoete honingvoorraad en lekkere vruchten in de moestuin. Ze zijn een belangrijke schakel in het wereldwijde ecosysteem. Ze bestuiven de landbouwgewassen waar voedsel verbouwd wordt. De honingbij zorgt voor de bestuiving van maar liefst één derde van het voedsel dat we eten. Dit doen ze door het stuifmeel van de mannelijke helmknop naar de vrouwelijke stempel over te brengen. De jaarlijkse economische waarde van de honingbij wordt op maar liefst 150 miljard euro geschat. Met het uitsterven van de bij is dus ook onze voedselvoorraad bedreigd. Bijen zorgen niet enkel voor onze dagelijkse portie groenten en fruit, maar zijn ook belangrijk voor de productie van de koffie- en cacaoboon. Deze plantages bevinden zich voornamelijk in derdewereldlanden. Dus ook die bevolking krijgt opnieuw een zware klap te verduren.

🐝 Bijenkillers worden verboden

De samenkomst van verschillende oorzaken zorgt ervoor dat de bijen de laatste jaren op de proef gesteld worden. Pesticiden zijn niet enkel schadelijk voor het milieu maar ook voor de bijen zijn ze nefast, net zoals voor vele andere insecten. Gebruik ze dan ook liever niet en kies voor ecologische & biologische alternatieven.

Kan je echt niet anders? Spuit dan ’s ochtends of ’s avonds wanneer de bij niet actief is. Bij voorkeur ook als het windstil is zodat de pesticiden niet verder de tuin in geblazen worden. Dit kan andere planten aantasten en zorgt voor een minder effectieve werking op de planten die het juist wel nodig hebben. Gebruik zeker geen pesticiden in de buurt van bijenkorven, insectenhotels of andere plekken waar de bijen het meest actief op zoek gaan naar nectar.

Neonicotinoïden zijn één van de vaakst gebruikte insecticiden ter wereld. Ze doen de bijen echter veel kwaad, en worden daarom ook wel de bijenkillers genoemd. De Europese Commissie heeft enkele jaren geleden dan ook besloten om enkele van deze insecticides te verbieden in de EU. Momenteel is enkel nog acetamiprid goedgekeurd in de EU.

Ook de exotische varroamijt die vanuit het verre Azië in Europa is terechtgekomen, vormt een groot gevaar voor de bijen. Doordat deze pas recent is overgekomen, hebben de bijen nog geen geschikte manier gevonden om zich tegen deze parasiet te verweren. En natuurlijk is er ook de Aziatische hoornaar die de laatste jaren steeds vaker voorkomt in België en Nederland. Deze exotische wespenvariant kan zeer agressief uit de hoek komen en wacht de bijen op wanneer ze, volgeladen met nectar, terugkomen van hun bloemendans. 

🐝 Een bijenhotel biedt bescherming

Er zijn twee elementen die ervoor zorgen dat je veel bijen naar jouw tuin kan lokken: bescherming en voedsel. Zorg ervoor dat de bijen zich veilig voelen in jouw tuin, en een goed onderkomen hebben. Dit kan bijvoorbeeld door een bijenhotel of insectenhotel in jouw tuin op te hangen. Bijen zijn niet veeleisend en zoeken graag de kleinste en donkerste hoekjes op voor beschutting.

Verwacht bij een bijenhotel echter geen vijfsterrenhotel, want de naam klinkt chiquer dan wat het daadwerkelijk is. Je hebt er geen grote kuis aan want de bijen onderhouden de kast zelf. Ze metselen de gangen dicht voor de larven die er moeten overwinteren. Wanneer Koning Winter het land uit is, zijn ze klaar om de wijde wereld in te vliegen. De bijtjes breken de gangen dan zelf opnieuw open. 

Je hoeft het hotel enkel op een beschutte en zonnige plek op te hangen. Zorg er ook voor dat het hotel niet te dicht bij de grond hangt zodat er geen katten of andere dieren bij kunnen. Ook tussen gaatjes in een stenen muur nestelen de bijen zich graag. Je hoeft dus niet per se een bijenhotel aan te schaffen zolang er maar enkele kleine hoekjes en gaatjes in de omgeving zijn waar ze zich kunnen verstoppen.

Zelf een bijenhotel maken?

Hou je wel van wat DIY? Dan kan je ook zelf makkelijk een insectenhotel maken!
Vul een bakje met verschillende soorten gedroogde en gekliefde houtblokken (liefst afkomstig van de eik, beuk, kastanje, meidoorn of de es) en uitgeholde stengels. Boor enkele gaatjes van verschillende formaten in de houtblokken. Je kan ook wat leem of dennenappels aan het bijenhotel toevoegen. Kortom, wees creatief en leef je uit.

Een zandbak zou je niet onmiddellijk associëren met bijen, maar ze zijn er dol op. Maar liefst driekwart van de bijen zoekt zijn woonplaats onder de grond. Dat zou je in eerste instantie misschien niet verwachten, want we hebben immers altijd het beeld voor ons van de bijenkorf in de boom of onder de dakgoot.

🐝 Over de bloemetjes en de bijtjes

• Plaats veel drachtplanten in je tuin. Deze term wordt door de imkers gebruikt voor planten en bloemen die veel nectar en stuifmeel bevatten. Voorbeelden zijn lange ereprijs, ezelsoor, herfstaster en bernagie, maar ook wilde marjolein en tijm.
• Zonnebloemen en andere veldbloemen trekken zowel bijen als vlinders aan, en zorgen voor een fleurig uitzicht in je tuin! Klik hier om uit onze vele (biologische) bloemenmengsels te kiezen!
• Het heerlijke aroma van bloeiende kruiden zoals tijm, rozemarijn & lavendeel is ook onweerstaanbaar voor de bijtjes.
• Kies voor enkelbloemigen en vermijd dubbele bloemen liever in een bijenvriendelijke tuin. We weten dat de dubbele bloemen er heel mooi uitzien, maar hun meeldraden en stampers zijn vaak vervormd tot bloemblaadjes, waardoor de bijen er niet bij kunnen om de nectar op te zuigen.
• Ook bomen verdienen een plekje in je tuin, zoals de appelaar of kersenboom. 
• Wees lekker lui! Snoei je planten en struiken niet te vroeg, en laat ook het gras groeien zodat er distels en paardenbloemen kunnen opduiken. 
• Heb je geen (grote) tuin, maar wil je de bijtjes wel helpen? Een groen dak zorgt niet enkel voor een mooi uitzicht, maar neemt ook geen extra plaats in. Enkele vetplantjes erop en de bijen zullen je heel dankbaar zijn. Wip ook enkele tegels op je terras of aan je voordeur eruit (wel altijd even checken bij de gemeente!) en vervang het beton door levend groen. 
  
  
  

Nog meer tips om Queen Bee te verwelkomen in je tuin?! 👇

• Een tuin vol bijen & vlinders, deel 2: de imker
  
• Een tuin vol bijen & vlinders, deel 3: de vlinder
  
• 3x bijenlokkers voor je pottentuin