Combinatieteelt in de moestuin: natuurlijke allianties voor een gezonde oogst
Combinatieteelt, ook wel companion planting genoemd, is een eeuwenoude techniek waarbij je planten bewust naast elkaar zet omdat ze elkaar versterken. Het is een slimme manier om je moestuin gezonder, productiever en duurzamer te maken, veelal zonder kunstmatige bestrijdingsmiddelen of meststoffen. Combinatieteelt verschilt van het traditionele tuinieren met 1 gewas omdat de natuurlijke diversiteit omarmd wordt.
Wat is combinatieteelt precies?
Bij combinatieteelt kies je ervoor om bewust bepaalde gewassen naast elkaar te planten om elkaars groei te bevorderen, plagen te weren of de bodem beter te benutten. Bij niet-bevorderlijke combinatieteelt heb je het omgekeerde effect. Combinatieteelt is een prachtige manier om je moestuin natuurlijk in balans te brengen. Het vraagt wat planning, maar de beloning is groot: gezondere planten, minder plagen en een rijkere oogst.
Bij combinatieteelt kijk je dus naar de onderlinge relaties tussen planten. Sommige planten helpen elkaar door:
- Plagen af te weren: Gewassen té dicht bij elkaar planten is nefast omdat ze elkaar kunnen beconcurreren voor voedingsstoffen. Maar ze kunnen elkaar ook beschermen. Door geur bijvoorbeeld kan de ene plant bladluizen of andere plaaginsecten wegjagen van de andere plant.
- Voedingsstoffen te delen: Waar de ene plant bepaalde voedingsstoffen net nodig heeft en uit de bodem haalt, zal de andere deze voedingsstoffen net afgeven aan de bodem. Bonen en erwten bijvoorbeeld binden stikstof uit de lucht en geven het af aan de bodem.
- Smaak te verbeteren: Je verwacht het niet maar combinatieteelt kan wel degelijk de smaak van je groenten verbeteren. Je aardbeien bijvoorbeeld smaken zoeter als ze naast knoflook staan.
- Nuttige insecten aan te trekken: Bepaalde insecten heb je liever niet in je moestuin, andere weer net wel. Lieveheersbeestjes bijvoorbeeld eten schadelijke bladluizen op. Ook dille trekt nuttige insecten aan die koolwitjes afweren en zo kolen beschermen.
- Ruimte optimaal te benutten: Door combinatieteelt laat je ‘compatibele’ planten letterlijk floreren. Tegelijkertijd haal je zo het maximale uit vaak beperkte ruimte.
Zet je 2 goede buren dus naast elkaar, dan stimuleren ze elkaars groei. Maar het is ook opletten geblazen. Sommige gewassen zet je beter niet naast elkaar. De kans bestaat dat geen van beide gewassen goed zal groeien. Sowieso is het geen goed idee om planten té dicht bij elkaar te zetten. Ze gaan dan concurreren om licht, voedingsstoffen en water. Het is daarom uiterst belangrijk om regelmatig onkruid te wieden. Onkruid groeit namelijk razendsnel en voor je het weet is onkruid er met alle levensbelangrijke voedingsstoffen vandoor.
Als je je volledige moestuin inzet om 1 type groente te kweken, onttrek je bovendien een enorme hoeveelheid van dezelfde voedingsstoffen aan de bodem. Op den duur is je bodem daardoor niet meer in balans. Een groot oppervlak van 1 type groente is bovendien een waar feestmaal voor plaaginsecten en is gevoelig voor ziektes. Door een ‘doolhof’ te creëren breng je plaaginsecten in de war. Sowieso is het aangewezen om behalve combinatieteelt ook wisselteelt toe te passen. Bij dit proces laat je 6 types gewassen elk jaar een moestuinbed opschuiven. Elk type gewas onttrekt bepaalde voedingsstoffen aan de bodem en voegt er ook weer toe. Dankzij deze stoelendans van gewassen voorkom je bodemmoeheid, insectenplagen en ziektes.
Toch last van insectenplagen of ziektes?
Welke gewassen doen het goed bij combinatieteelt?
Wortel en ui is een zeer goede combinatie in de moestuin. Deze planten ondersteunen elkaar door de ander van schadelijke vliegjes te vrijwaren. De geur van ui houdt de wortelvlieg weg terwijl de uienvlieg uit de buurt van wortels blijft.
Radijsjes hebben nogal een sterke smaak. Zeker de sappige radijsjes uit eigen moestuin! Als je dat niet fijn vindt, kan je je radijsjes naast sla planten. De aanwezigheid van sla doet je radijsjes zachter smaken.
De opvallende geur van Afrikaantjes houdt veel schadelijke insecten op afstand. Het is dus absoluut raadzaam om in je moestuin enkele stuks van deze bloemen te planten.
Een andere bekende combinatie zijn de zogenaamde ‘drie zusters’: maïs, bonen en pompoen. De maïs ondersteunt de klimbonen, terwijl de bonen stikstof onttrekken aan de lucht en aan de bodem toevoegen. Hier profiteert de pompoen van. De pompoen is overigens een woekeraar die de groei van vervelend onkruid beperkt. Deze techniek werd al door de Native Americans gebruikt.
Welke gewassen zet je zeker NIET bij elkaar?
- Aardbeien en kolen: Aardbeienplanten houd je maar beter ver uit de buurt van je kolen. Aardbeien kunnen namelijk witte koolvliegjes aantrekken. Deze zijn zeer schadelijk voor diverse koolsoorten.
- Aardappelen en tomaten: Deze beide gewassen zijn zeer gevoelig voor phytophtora of de aardappelplaag. Dit is een schimmelziekte die vooral bij warm, nat weer voorkomt. Aardappelen en tomaten zet je niet in elkaars buurt. Als je aardappelen ten prooi vallen aan de aardappelplaag, kan je er donder op zeggen dat ook je tomaten eraan moeten geloven of omgekeerd.
- Tomaten en wortels: Tomatenplanten scheiden een stof af die de groei van wortels remt. Als je wortels dus naast tomaten plant, mag je de hoop op grote wortels bij de oogst vergeten.
Tips voor een goede combinatieteelt:
- Plan vooruit: Maak een teeltplan waarin je combinaties en rotatie meeneemt.
- Let op de ruimte: Combineer planten met verschillende hoogtes en worteldieptes.
- Houd rekening met de hoeveelheid zonlicht: Maak een soort ‘heatmap’ van je moestuin waarbij je de hoeveelheid zonlicht per perceel in kaart brengt. Gewassen die veel zonlicht nodig hebben, zet je niet naast gewassen die minder zonlicht nodig hebben.
- Experimenteer: Elke tuin is anders — probeer combinaties uit en houd bij wat werkt en wat niet.
- Gebruik bloemen: Beperk je niet tot combinaties van groenten. Goudsbloem, afrikaantjes en Oost-Indische kers trekken nuttige insecten aan en weren plagen.
Meer weten over moestuinieren? Lees zeker deze tips!
Meer info? Ontvang al onze tuintips rechtstreeks in je mailbox!
We mailen je alleen handige weetjes, groene adviezen en onze beste promoties & kortingen. Je ontvangt 'm ongeveer 1x per week en je kan op elk moment uitschrijven. Geen spam, beloofd 🤞
